Jiska
en Tani waren van plan om 1 december te gaan trouwen. Ondanks het feit dat
dit op een zondag was zou dit daar geen probleem geven. Een week voor ons
vertrek bleek dit toch niet te kunnen. Ook rezen er steeds meer problemen
ten aanzien van benodigde papieren. Een combinatie van het feit dat men
in Sarande nog nooit iemand uit het buitenland in de echt had verbonden
en de overgang naar een nieuw administratie-systeem voor huwelijken maken
de chaos compleet. Bij de politie, ook zij moesten betrokken worden bij
de voorbereidingen van het huwelijk, was alles in orde, maar op het gemeentehuis
ontbrak weer een formulier. Het bestaan van dit formulier was daar onbekend.
2 dagen voor ons vertrek was de situatie zover, dat er al aan de doorgang
van het huwelijk getwijfeld werd. Het feest zou in ieder geval wel doorgang
vinden.
Tijdens ons verblijf in Sarande is er vrijwel dagelijks contact geweest
met de gemeentelijke instanties. Waarom zat er bij het uittreksel van het
geboorte- en bevolkingsregister van Jiska geen foto? Dat is niet nodig in
Nederland. Daar dus wel, dus gauw een foto laten maken. Waarom zijn de papieren
van Jiska, die wij in Nederland hadden laten legaliseren op het ministerie
van Buitenlandse Zaken, vervolgens laten vertalen op de Albanese ambassade
en daar weer laten legaliseren, niet voorzien van een legalisatie door een
notaris in Sarande? Wij naar de notaris. Die zei dat het niet nodig is,
omdat de Albanese ambassade ze reeds gelegaliseerd had. Weer terug naar
het gemeentehuis om te zeggen dat het niet nodig was. Was volgens hen wel
nodig. Weer naar de notaris en de hele notaris maar meegenomen naar het
gemeentehuis zodat zij het onderling konden uitvechten. Het was dus wel
nodig. Formulieren werden voorzien van zegel, stempel en handtekening en
na het betalen van ongeveer 5 euro was het eindelijk zover: ze konden gaan
trouwen. Het was inmiddels dinsdag 3 december.
De
huwelijksplechtigheid stelt daar niet zoveel voor. Even snel de acte voorlezen
aan het bureau van de ambtenaar van de burgerlijke stand en klaar. Het te
trouwen echtpaar is aanwezig in burgerkleding en familie hoeft er in principe
niet bij te zijn. Heeft volgens hen geen nut, want getuigen mogen niet uit
de familie komen. Wij zijn toch niet helemaal uit Nederland gekomen om het
officiële huwelijk van onze dochter niet bij te wonen, dus waren we,
samen met Tani's moeder, wel aanwezig. In een kleine kamer waren naast het
echtpaar 2 vrouwelijke ambtenaren aanwezig, een in dit
geval
verplichte beëdigde tolk/vertaler, 2 ambtenaren uit het kantoortje
ernaast als onafhankelijke getuigen, Tani's moeder en wij. De acte werd
voorgelezen in het Albanees en Engels. Vervolgens moest het ja-woord ('po')
gegeven worden en het boek worden getekend waarin alle huwelijken werden
geadministreerd. Toen rees nog even een probleempje waar het kersverse echtpaar
niet bij stilgestaan had. Welke achternaam wordt er aangenomen. Jiska kon
haar eigen achternaam behouden, Tani kon haar achternaam aannemen of zij
kon de achternaam van Tani aannemen. Na veel discussie is voor het laatste
besloten. De moeder van Tani deelde nog even traditionele snoepjes uit,
een soort Turks fruit met poedersuiker waardoor donkere kledingstukken van
menig aanwezige een besneeuwd uiterlijk kregen. Na een goed kwartiertje
stonden we weer buiten. Het was zowaar even droog, maar dat duurde niet
lang.
Zoals
gezegd zou het huwelijksfeest in ieder geval op de geplande datum, zondag
1 december, doorgang vinden. De zaterdag er voor arriveerden al diverse
familieleden van omliggende plaatsen. De opa van Tani, een man van 94 of
98 jaar, precies wist niemand het, moest vanuit de bergen komen. Eerst 1,5
uur per paard en dan per bus. We werden die dag voorgesteld aan enkele tientallen
ooms, tantes, neven, nichten etc. De juiste onderlinge familiebanden zijn
me een beetje ontgaan. Iedereen verzamelde zich in het ouderlijk huis van
Tani.
Toen
we daar naar toe gingen hoorden we buiten al een gezang dat ons, als leek
op het gebied van traditie, in de oren klonk als een monotone klaagzang.
Het bleken traditionele liederen te zijn die vaak persoonlijk aan iemand
worden gericht en waarin de beste wensen worden overgebracht. Op de dag
voor het huwelijk is het de gewoonte dat de familie van vaderskant van de
bruidegom deze liederen zingt. Op de dag van het huwelijk is het voornamelijk
de familie van moederskant. Nu hadden we het geluk dat beide families erg
muzikaal zijn. Er waren zelfs mensen aanwezig die zich professioneel met
muziek bezighielden. Op de zaterdag en zondag thuis en ook de zondagavond
tijdens het bruiloftsfeest hadden we muzikale begeleiding van een harmonica,
keyboard, klarinet en tamboerijn. Naast de a capella zang hebben we ook
kunnen genieten van typisch Albanese volksmuziek. En als ik hier schrijf
'genieten' dan bedoel ik ook echt genieten. Veel van deze muziek had qua
opbouw wat weg van de Griekse rebetika. Improviserend op een muzikaal thema
kon een nummer net zolang worden gerekt als men nodig achtte.
De zaterdag en zondag dus voor een groot deel gezellig musicerend en raki
drinkend door-gebracht. Naast muziek kon de familie ook prima zelf wijn
en raki maken.
De
oudere bevolking in Sarande sprak eigenlijk geen Engels. De leeftijdsgroep
van zeg maar 20-25, die toch moet zorgen voor de opbouw van het toerisme,
heeft tijdens de burgeroorlog geen goede opleiding kunnen/willen volgen.
In de familie waren echter een paar meisjes, 16 en 18 jaar, die voortreffelijk
Engels spraken. Al in een vroeg stadium van de lagere school wordt Engels
gegeven. Deze 2 meisjes en Tani speelden dus voortdurend als tolk. Jiska
begrijpt inmiddels redelijk wat van de taal, maar nog onvoldoende om als
tolk te kunnen fungeren. Toen ik aan opa werd voorgesteld moest ik meteen
naast hem komen zitten en begon hij hele verhalen tegen mij af te steken.
Toen hem werd verteld dat ik geen Albanees verstond keek hij toch even raar
op. Volgens mij is hij zijn hele leven nog nooit iemand tegen gekomen die
geen Albanees sprak. Meteen wenkte hij één van de meisjes
om te vertalen. Ondanks zijn leeftijd was het een pientere man met een grote
belangstelling voor onze herkomst. Ondanks de taalbarrière heb ik
toch het idee dat er een band tussen ons is ontstaan. Hij stond er later
ook op hem ons telefoonnummer te geven. In het bergdorpje waar hij woont
zou hij op zoek gaan naar iemand die Engels sprak en dan zou hij ons bellen.
Vanuit
Nederland hadden we spullen meegenomen om een bruidstaart te maken, want
die kennen ze daar niet echt. Zaterdag in een vorm van zo'n 60 cm doorsnee
een cake gebakken. Zondagochtend glazuur en versieringen aangebracht met
in het midden het gebruikelijke bruidspaartje. Omdat bij Tani het hele huis
vol zat, kwam 's middags de kapster voor Jiska in ons appartement. Ruim
2 uur is zij bezig geweest om het haar te krijgen zoals dat op de foto te
zien is. Met wat make-up, wat Jiska zelf nooit gebruikt, konden we uiteindelijk
een dochter aanschouwen waar we wel een beetje trots op waren. Tani was
inmiddels ook gearriveerd en wilde zijn aanstaande bruid zien. Die was zich
nog in de slaapkamer in haar trouwjurk aan het hijsen, dus hij moest nog
even geduld hebben. Waren de getrouwde mannen onder de lezers van dit verhaal
ook zo zenuwachtig voor hun huwelijk?
De
zondag zou het feest om 8 uur 's avonds beginnen in een restaurant op loopafstand
dat we geheel tot onze beschikking hadden. Omdat het voor de verandering
weer eens regende moest op het laatste moment vervoer worden geregeld. Gelukkig
had een aantal van de aanwezigen de beschikking over een auto, een Mercedes.
De bruidstaart moest ook mee, maar dan liefst wel in de hand houden, want
los in de achterbak in combinatie met de conditie van het wegdek zou je
hem bij aankomst wel eens van het kofferdeksel kunnen schrapen. Met wat
heen en weer rijden kwam de familie (en taart) uiteindelijk redelijk droog
(en heel) op de plaats van bestemming aan. Op de begane grond was een grote
vloer waar twee muzikale leden van de familie hun instrumenten inmiddels
hadden opgesteld. Via een kleine trap kwam men op een podium waar tafels
voor zo'n 45 gasten waren opgesteld. Nog even een onverwacht probleem voor
de bruid. Vanwege haar hoepel onder de trouwjurk kon ze niet aan de tafel
gaan zitten. Dus maar gauw dat ding uitgetrokken.
Het
restaurant zou alleen voor het eten zorgen. De familie had zelf bier (Mythos)
en frisdrank ingeslagen. Groot gelijk had de restauranthouder gezegd, anders
zou het veel te duur worden. Bieden ze hier in Nederland ook die mogelijkheid?
Daarnaast had de familie uit eigen brouwerij raki meegenomen. Zelfgemaakte
wijn zou er alleen voor mijn vrouw en mij zijn, want gezien de koppigheid
van het spul en het gemak waarmee je het drinkt was men bang dat anders
de helft van de familie halverwege de avond al onder de tafel zou liggen.
Verder stonden er op alle tafels kannetjes met water. Tenminste, dat dachten
wij. We vonden het vreemd dat iedereen maar zulke kleine beetjes water in
hun glas schonk. Even ruiken; ja hoor, raki!!
Iets wat men erg goed kan in Albanië is proosten. Het begon zaterdag
al en is tot aan het eind van het feest zondagavond doorgegaan. Bij elke
slok die men neemt wordt het glas geheven en "gezuar" geroepen.
Het is dan ook de bedoeling dat daadwerkelijk met de glazen wordt geklonken,
het liefst nog met alle aanwezigen. Op een gegeven moment deden we na elke
toost maar alsof we een slok namen, want als ouders van de bruid konden
we ons niet veroorloven onder de tafel te gaan liggen. Ik moet trouwens
zeggen dat ik hem in deze vakantie regelmatig goed 'geraakt' heb. Of het
nu aan de zuiverheid van de wijn en raki ligt of niet, maar ik heb niet
een keer een beschonken gevoel gehad, laat staan een kater de volgende morgen.
Waarschijnlijk is dit ook te danken aan het regelmatig nuttigen van eten
tijdens het drinken.
We
kregen als voorafje een bord met mezèdes: kaas, ham, ei, olijven,
keftadakia, komkommer en tomaat. Tussendoor werd er vrijwel constant gedanst.
De muziek was nog niet ingezet of er stonden minimaal 10 mensen op de vloer,
al gauw gevolgd door andere dansliefhebbers. Grieks uitziende dansen. Elkaars
handen vasthoudend in een grote kring ronddansen met, voor ons, ingewikkelde
danspasjes. Ach, na een paar raki's dans ik alles als het moet.
Na
het voorgerecht kregen we per persoon een hele vis van zo'n 3 ons. Ik weet
niet welk soort, maar het was een smaakvolle, stevige vis. Ondertussen diverse
toespraken, a capella liedjes met persoonlijke gelukwensen, muziek en dans.
Het laatste gerecht bestond uit een flinke kluif schapenvlees. Omdat zowel
Jiska als mijn vrouw dat vlees op z'n zachtst gezegd niet echt waarderen
was er voor hen varkensvlees bereid. Zelf vond ik het heerlijk, maar tot
mijn spijt zat mijn maag al redelijk vol van het andere eten, dus heb ik
maar een klein gedeelte van de bout op.
Tijdens
de avond heeft ook de ceremoniële uitwisseling van de ringen plaatsgevonden.
Opa overhandigde de ringen aan het paar op de dansvloer, waarna zij deze
om elkaars vinger schoven. Daarna sneed het paar de bruidscake aan en gaven
elkaar een stukje ervan. De rest van de taart werd onder de gasten verdeeld
aan het eind van de avond. Het paar opende vervolgens de dans onder aanmoedigend
geklap van de aanwezigen. Opa heeft op een gegeven moment gezegd dat Tani
zich niet zo druk moest maken, omdat hij energie moest overhouden voor de
nacht. Opa weet precies waar Abraham de mosterd haalt en schijnt, ondanks
zijn leeftijd, wel meer van dit soort schalkse opmerkingen te maken. Hij
wordt door de familie ook als erg ondeugend bestempeld. Tijdens de dans
werd door Tani met een brandende (zak)doek gezwaaid. Dit ten teken dat hij
geen vrijgezel meer is. De stof brandde niet erg goed, dus er werd regelmatig
wat raki overheen gegoten en opnieuw aangestoken.
Ook
was er een (erg langdurige) dans waarbij het bruidspaar vooropliep met enkele
gasten daar achter. Telkens als één van de gasten hun bijdrage
aan het huwelijksfeest wilde geven (in de vorm van geld) nam hij plaats
voor aan de rij en danste zwaaiend met zijn bijdrage enkele rondjes. Dan
kwam de volgende.
Als
toch wel Hollandse traditie wilden wij alle gasten een kleinigheidje meegeven
als dank voor hun aanwezigheid op het feest. Wij hadden in Nederland kleurige
balpennen gekocht en in cellofaan ingepakt. In ons appartement hadden we
deze met een kleurig lint voorzien van een bedankkaartje met een fotootje
van het bruidspaar. Dit gebaar werd zeer gewaardeerd. De pen zag men als
symbool van het onderschrijven van het huwelijk.
Later
op de avond bleek onder de gasten ook iemand te zijn die op Corfu 's zomers
optreed als Elvis Presly. Er werden dus nog enkele onvervalste rock-and-roll
nummers ten gehore gebracht. Uiteraard werd hierbij ook getwist waarbij
één persoon zich ontpopte als een ware meester in deze dans.
Wij verbaasden ons trouwens over de energie die sommigen konden opbrengen.
Er waren mensen bij die de hele avond hooguit 1 uur op hun stoel hebben
gezeten. Om 2 uur 's nachts was het afgelopen en vertrok iedereen huiswaarts.
Het is niet te hopen dat men daar alcoholcontroles kent. Ons werd verteld
dat wij, voornamelijk dankzij de muzikale kwaliteiten van de familie, getuige
zijn geweest van een traditionele huwelijksviering. Ik kan zeggen dat we
daarvan dan ook volop van genoten hebben.
De volgende ochtend werden we nog even door een licht paniekerige dochter
gebeld. Hoe krijg ik mijn haar weer normaal? Tani was bang dat het zou breken.
Even een sms-je gestuurd naar onze kapper in Nederland om advies. Dat kwam
binnen enkele minuten, zodat ze zich 's middags weer gewoon kon vertonen.
copyright:
tekst en/of foto's van dit reisverslag naar Albanië mogen alleen worden
gebruikt na schriftelijke toestemming van de auteur.
